Προς: Τα μέλη του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείου Θεσσαλονίκης
Θέμα: «Κατάσχεση εις χείρας τρίτου από το Δημόσιο»
Σας διαβιβάζουμε την εγκύκλιο με αριθμ.πρωτ.1013971/892/ 0016/ΠΟΛ.1138/7-12-2006 του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών και την 57/2006 γνωμοδότηση ΝΣΚ, για να λάβετε γνώση.
Με συναδελφικούς χαιρετισμούς Η Πρόεδρος Η Γεν. Γραμματέας Ιωάννα Χρουσαλά-Μπιλίση Πολυξένη Παρατήρα
ΘΕΜΑ: Κατάσχεση «εις χείρας τρίτου» βεβαίωση - είσπραξη του χρέους σε βάρος του.
Σας κοινοποιούμε την 57/2006 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έγινε αποδεκτή από τον Υφυπουργό Οικονομίας και Οικονομικών. Με τη γνωμοδότηση αυτή έγιναν δεκτά τα παρακάτω: Eπί κατασχέσεως στα χέρια τρίτου, σύμφωνα με τα άρθρα 30 επ. του Κ.Ε.Δ.Ε., χρηματικής απαίτησης του καθού η κατάσχεση, επέρχεται αναγκαστική εκχώρηση της κατασχεθείσας απαίτησης στο Δημόσιο από την κοινοποίηση στον τρίτο του κατασχετηρίου εγγράφου. Με την τελεσιδικία της απόφασης, η οποία δέχεται την ανακοπή του Δημοσίου κατά της αρνητικής δήλωσης του τρίτου, στα χέρια του οποίου επιβλήθηκε η κατάσχεση εκ μέρους του Δημοσίου, ολοκληρώνεται η αναγκαστική εκχώρηση και ο τρίτος έχει την υποχρέωση να καταβάλει στο κατασχόν Δημόσιο ό,τι οφείλει στον καθ’ ού η κατάσχεση (δανειστή του) και όχι ό,τι έχει κατασχεθεί στα χέρια του, η δε αναγκαστική εκχώρηση λειτουργεί αναδρομικά και ανατρέχει στο χρονικό σημείο της κοινοποίησης του κατασχετηρίου εγγράφου. Επιβληθείσα κατάσχεση στα χέρια τρίτου μετά το θάνατο του καθ’ ου η κατάσχεση είναι ανυπόστατη, ως στρεφόμενη κατ’ ανυπάρκτου προσώπου. Η επερχόμενη αναγκαστική εκχώρηση της κατασχεθείσας απαίτησης στο Δημόσιο (μετά από κατάσχεση στα χέρια τρίτου) καθιστά την απαίτηση αυτή δημόσιο έσοδο και ως εκ τούτου, για την επιδίωξη της είσπραξής της με τα μέσα της διοικητικής εκτέλεσης απαιτείται η συγκρότηση νέου νόμιμου τίτλου κατά του τρίτου και η βεβαίωσή αυτού. Στοιχεία απαραίτητα για την δημιουργία του νέου νόμιμου τίτλου αποτελούν: • Ο τίτλος είσπραξης στο όνομα του οφειλέτη, επί του οποίου βασίστηκε η έκδοση του κατασχετηρίου εγγράφου «εις χείρας τρίτου». • Το κατασχετήριο έγγραφο • Η έκθεση κοινοποίησης στον τρίτο και • Κατά περίπτωση: - βεβαίωση της υπηρεσίας για μη υποβολή από τον τρίτο της προβλεπόμενης από το άρθρο 32 του Κ.Ε.Δ.Ε. δήλωσης ή το αντίγραφο της εκπροθέσμου ή μη νομοτύπως υποβληθείσης δήλωσής του, - η τελεσίδικη δικαστική απόφαση που δέχεται την ανακοπή του Δημοσίου κατά της αρνητικής δήλωσης του τρίτου, - η θετική δήλωση αυτού και βεβαίωση της υπηρεσίας για μη καταβολή του κατασχεθέντος ποσού βάσει αυτής. Επισημαίνονται τέλος τα εξής: α) Χρόνος έναρξης των προσαυξήσεων εκπρόθεσμης καταβολής των απαιτήσεων του Δημοσίου κατά του τρίτου βάσει του νέου νόμιμου τίτλου είναι η επόμενη εργάσιμη ημέρα από εκείνη κατά την οποία αυτές καθίστανται ληξιπρόθεσμες – κατ’ άρθρο 5 του Κ.Ε.Δ.Ε.. β) Η καταβολή εκ μέρους του τρίτου του οφειλόμενου ποσού βάσει του νέου τίτλου είσπραξης θα οδηγεί σε πίστωση αυτού με αντίστοιχη ισόποση διαγραφή από την οφειλή του αρχικού οφειλέτη.
Ακριβές Αντίγραφο Η Προϊσταμένη της Γραμματείας Ο Προϊστάμενος της Δ/νσης Γεώργιος Χατζάκης
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ (Γ.Λ.Κ)
Αριθμός Γνωμοδοτήσεως 57/2006 ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΜΗΜΑ Β’ Συνεδρίαση της 7.2.2006
Αριθμός Ερωτήματος: Τα υπ’ αριθμ.1052893/3559/24/0016/2.8.2005 και 1114395/8402124/0016/21.12.2005 έγγραφα της 16ης Διευθύνσεως (Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων) του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών. Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται: 1.- Εάν -επί κατασχέσεως του Δημοσίου εις χείρας τρίτου για ποσό 791.560.302 δραχμών και υποβολής αρνητικής δηλώσεως τούτου, ασκήσεως δε ανακοπής του Δημοσίου κατ’ αυτής και τελεσιδίκου παραδοχής αυτής για ποσό 4.500.000 δραχμών, το Δημόσιο επιβάλει νέα κατάσχεση εις χείρας τρίτου για ποσό 948.655.155 δραχμών, κατά της οποίας δεν υπεβλήθη αρνητική δήλωση - ο τρίτος καθίσταται οφειλέτης του Δημοσίου : α) για το ποσό της κατασχεθείσης απαιτήσεως εις χείρας του, δυνάμει του πρώτου κατασχετηρίου και βάσει της τελεσιδίκου αποφάσεως β) ή λόγω μη υποβολής δηλώσεως κατά της δευτέρας κατασχέσεως ο τρίτος καθίσταται οφειλέτης όλου του ποσού και σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως για ποιο ποσό (για το σύνολο του ποσού, για το οποίο επεβλήθη η δευτέρα κατάσχεση ή για το επί πλέον ποσό, Το οποίο δεν συμπεριελήφθη στο πρώτο κατασχετήριο), 2.- Εάν η αρμοδία Δ.Ο.Υ οφείλει να προβεί σε βεβαίωση του ποσού, για το οποίο ευθύνεται ο τρίτος, ή εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 25 παρ. 6 του ν. 1882/1990. 3.- Ποιος είναι ο χρόνος ενάρξεως των προσαυξήσεων εκπροθέσμου καταβολής. -------------------- Επί του ανωτέρω ερωτήματος το Β’ Τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους εγνωμοδότησε ομοφώνως ως εξής:
1.- Στα άρθρα 1, 2, 5, 6, 30, 32 και 33 του ΚΕΔΕ ορίζονται τα εξής: άρθρο 1: 1. Η είσπραξις των εκ πάσης αιτίας δημοσίων εσόδων ενεργείται κατά τας διατάξεις του παρόντος ν.δ/τος. 2. Ως δημόσια έσοδα θεωρούνται και αι απαιτήσεις ων κατέστη δικαιούχον το Δημόσιον εκ καθολικής ή ειδικής διαδοχής. άρθρο 2: 1. Η είσπραξις των δημοσίων εσόδων ανατίθεται εις τα Δημόσια Ταμεία, τα λοιπά επί της εισπράξεως όργανα και τους ειδικούς ταμίας, εις ους έχει ανατεθή η είσπραξις ειδικών εσόδων, ενεργείται δε δυνάμει νομίμου τίτλου…… 2. Νόμιμος τίτλος είναι: α) Η κατά τους κειμένους νόμους βεβαίωσις και ο υπό των αρμοδίων Διοικητικών ή ετέρων αρμοδίων κατά νόμον Αρχών προσδιορισμός του εισπρακτέου ποσού, του είδους του εσόδου και της αιτίας δι’ ην οφείλεται. β) Η εξ εγγράφων δημοσίων ή ιδιωτικών αποδεικνυομένη οφειλή. γ) Η εξ εγγράφων δημοσίων ή ιδιωτικών πιθανολογουμένη κατά την έννοιαν του άρθρου 347 Κ.Πολ.Δ. ως προς την ύπαρξιν και το ποσόν αυτής οφειλή……. άρθρο 5 : Τα χρέη προς το Δημόσιο που βεβαιώνονται στα δημόσια ταμεία και τα τελενεία του Κράτους γίνονται ληξιπρόθεσμα ως εξής: 1. Τα χρέη που καταβάλλονται εφάπαξ την τελευταία εργάσιμη για τις δημόσιες υπηρεσίες ημέρα του επόμενου από τη βεβαίωση μήνα…… άρθρο 6 : 1. Από την πρώτη εργάσιμη, για τις δημόσιες υπηρεσίες, ημέρα του μήνα που ακολουθεί μετά τη λήξη της προθεσμίας κατά την οποία, σύμφωνα με το προηγούμενο άρθρο, γίνονται ληξιπρόθεσμα τα χρέη προς το Δημόσιο, επιβάλλονται σ’ αυτά προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής άρθρο 30: «Η κατάσχεσις εις χείρας τρίτων των εις χείρας αυτών ευρισκομένων χρημάτων, καρπών και άλλων κινητών πραγμάτων του οφειλέτου του Δημοσίου ή των οφειλομένων εν γένει προς αυτό, ενεργείται υπό του Διευθυντού του Δημοσίου Ταμείου δια κατασχετηρίου εγγράφου μη κοινοποιουμένου εις τον οφειλέτην……. Δια του κατασχετηρίου εγγράφου προσκαλείται ο τρίτος όπως τα υπ’ αυτού εις τον οφειλέτην του Δημοσίου οφειλόμενα χρήματα, καταθέση εντός οκτώ ημερών εις το Δημόσιον Ταμείον…….» «Από της ημέρας κοινοποιήσεως του κατασχετηρίου εις τον τρίτον δεν δύναται ούτος να αποδώση προς τον οφειλέτην του Δημοσίου τα κατασχεθέντα χρήματα ή πράγματα ουδέ δύναται να συμψηφίση προς ανταπαιτήσεις του μεταγενεστέρας της κατασχέσεως, της κατασχέσεως επιφερούσης τα αποτελέσματα αυτοδικαίως χωρούσης αναγκαστικής εκχωρήσεως……..» άρθρο 32 : «Εάν ο τρίτος ουδέν οφείλει ή δεν οφείλει όλα τα αναφερόμενα εις το κατασχετήριον έγγραφον του Δημοσίου Ταμείου χρήματα ως και άλλα πράγματα ή δεν υποχρεούται εις την άμεσον απόδοσιν αυτών, ένεκα των υφισταμένων μεταξύ αυτού και του οφειλέτου συμφωνιών ή εξ άλλου νομίμου λόγου, ο τρίτος οφείλει να δηλώση τούτο εντός οκτώ ημερών από της επιδόσεως του κατασχετηρίου. Η προθεσμία δεν παρεκτείνεται λόγω αποστάσεως. Η δήλωσις γίνεται εγγράφως δι’ αναφοράς επιδιδομένης δια δικαστικού κλητήρος εις τον εκδόντα το κατασχετήριον έγγραφον Διευθυντήν του Δημοσίου Ταμείου ή προφορικώς ενώπιον του Ειρηνοδίκου της κατοικίας του ή διαμονής του, όστις συντάσσει έκθεσιν εξ’ απλού χάρτου ην αποστέλλει εις τον Διευθυντήν του Δημοσίου Δημοσίου Ταμείου εντός 24 ωρών……» άρθρο 33 :…… «Εάν ο τρίτος δεν προβή εις δήλωσιν ή προβή μεν εις τοιαύτην αλλ’ εκπροθέσμως ή ουχί κατά τον υπό του άρθρου 32 του παρόντος Ν.Διατάγματος διαγραφόμενον τύπον, λογίζεται ως οφειλέτης της όλης ποσότητος δι’ ην εγένετο παρ’ αυτώ κατάσχεσις». Εξ’ άλλου στο άρθρο 25 παρ.6 του ν.1882/1990 -όπως έχει αντικατασταθεί δια του άρθρου 23 του ν.2523/1997- ορίζονται τα εξής: «Κατά των εγγυητών και των συνυποχρέων καταβολής χρεών προς το Δημόσιο λαμβάνονται όλα τα μέτρα που προβλέπονται από την νομοθεσία που ισχύει κατά των πρωτοφειλετών, χωρίς να απαιτείται βεβαίωση του χρέους σε βάρος τους». 2.α) Εν προκειμένω - όπως προκύπτει από το τεθέν πραγματικό του ερωτήματος από την ερωτώσα Διεύθυνση - η Δ.Ο.Υ Ναυπλίου, για χρέη του οφειλέτη Κωνσταντίνου Σάκκουλη προς το Δημόσιο ύψους 791.560.302 δραχμών, επέβαλε -δυνάμει του υπ’ αριθμ. 204214/16.2.2000 κατασχετηρίου- κατάσχεση εις χείρας Αναστασίου Φίλη ως τρίτου απαιτήσεως του καθ’ ου η κατάσχεση ύψους 4.500.000 δραχμών, επιδικασθείσης δια της υπ’ αριθμ. 209/1998 διαταγής πληρωμής του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κορίνθου. Με την υπ’ αριθμ. 306/2000 δήλωση τρίτου -κατ’ άρθρο 32 του Κ.Ε.Δ.Ε- ο Αναστάσιος Φίλης αρνείται την οφειλή του ως άνω ποσού των 4.500.000 δραχμών προς τον οφειλέτη του Δημοσίου. Κατά της αρνητικής δηλώσεως το Δημόσιο άσκησε ανακοπή επί της οποίας εξεδόθη η αριθμ.25/2000 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κορίνθου, η οποία εδέχθη την ανακοπή του Δημοσίου και ακύρωσε την αρνητική δήλωση του τρίτου. Στη συνέχεια ο Αναστάσιος Φίλης (τρίτος) άσκησε έφεση κατά της ανωτέρω αποφάσεως και εξεδόθη η υπ’ αριθμ.219/2003 απόφαση του Εφετείου Ναυπλίου, η οποία απέρριψε την εν λόγω έφεση. Μετά την έκδοση της ανωτέρω τελεσιδίκου αποφάσεως η Δ.Ο.Υ Ναυπλίου επέβαλε νέα κατάσχεση εις χείρας του Αναστασίου Φίλη, ως τρίτου (με αριθμ.5183/31.3.2004) για ποσό 2.784.021,20 ευρώ, ήτοι 948.655.155 δραχμών, για την οποία ο τρίτος δεν υπέβαλε αρνητική δήλωση, ούτε κατέβαλε κάποιο ποσό. β) Σε αντίθεση με τα ισχύοντα επί κοινής κατασχέσεως του Κ.Πολ. Δ. -όπου η αναγκαστική εκχώρηση της κατασχεθείσης απαιτήσεως επέρχεται μετά παρέλευση 8 ημερών από της επιβολής της κατασχέσεως- επί διοικητικής κατασχέσεως εις χείρας τρίτου των άρθρων 30 επ. του ΚΕΔΕ η αναγκαστική εκχώρηση της κατασχεθείσης απαιτήσεως επέρχεται δια της επιβολής της κατασχέσεως, ήτοι από της κοινοποιήσεως του κατασχετηρίου εγγράφου (πρβλ. Α.Π. 1540/2000 Ελλ. Δνη 2001, 1298). Περαιτέρω δια της τελεσιδικίας της αποφάσεως, η οποία δέχεται την ανακοπή του Δημοσίου κατά αρνητικής δηλώσεως του τρίτου, εις χείρας του οποίου επεβλήθη κατάσχεση εκ μέρους του Δημοσίου, ολοκληρώνεται η αναγκαστική εκχώρηση και ο τρίτος υποχρεούται να καταβάλει στο κατασχόν Δημόσιο ό,τι οφείλει στον καθ’ ου η κατάσχεση (δανειστή του) και όχι ό,τι έχει κατασχεθεί εις χείρας του (Μπρίνιας «Διοικητική Εκτέλεση», τόμος Β’, σελ. 535), η δε αναγκαστική εκχώρηση λειτουργεί αναδρομικώς και ανατρέχει στο χρονικό σημείο της κοινοποιήσεως του κατασχετηρίου εγγράφου (πρβλ. ολομ. Α.Π. 3/1993 ΝοΒ 1995, 223). Εξ’ άλλου η επιβληθείσα κατάσχεση εις χείρας τρίτου μετά τον θάνατο του καθ’ ου η κατάσχεση είναι ανυπόστατη, ως στρεφομένη κατ’ ανυπάρκτου προσώπου (Α.Π. 489/2004 Ε.Ε.Ν. 2004, 614, Δ.36,341, πρβλ. Α.Π 433/2005 Χρον.ΙΔ.Δ. 2005,733, Α.Π 1207/1992 Ελλ.Δνη 35,1286). Επί κατασχέσεως απαιτήσεως οφειλέτου του Δημοσίου εις χείρας τρίτου, η επερχομένη αναγκαστική εκχώρηση της κατασχεθείσης απαιτήσεως στο Δημόσιο, καθιστά την απαίτηση αυτή δημόσιο έσοδο (άρθρο 1 παρ. 2, ΚΕΔΕ), απαιτείται όμως η συγκρότηση νέου νομίμου τίτλου κατά του τρίτου, καθ’ όσον δεν αρκεί ο υφιστάμενος κατά του καθ’ ου η κατάσχεση τίτλος (γνωμ. Ν.Σ.Κ. 858/1992, Μπρίνιας «Διοικητική Εκτέλεση» τόμος Β’ σελ. 526 σημ. 30 και σελ. 542, 545, 555, 559). Η διάταξη του άρθρου 25 παρ. 6 του ν.1882/1990 -ερμηνευομένη τελολογικώς- αναφέρεται στους «συνυποχρέους καταβολής χρεών προς το Δημόσιο» εκ του νόμου και δη λόγω της υφισταμένης ιδιότητας των συνυποχρέων (π.χ. προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη νομίμων εκπροσώπων εταιρειών για τα χρέη αυτών) και δεν αφορά την διοικητική κατάσχεση εις χείρας τρίτου, διότι ο υφιστάμενος νόμιμος τίτλος κατά του καθ’ ου η κατάσχεση αναφέρεται όχι μόνον σε άλλον οφειλέτη, αλλά περικλείει άλλη απαίτηση. Τέλος από την διάταξη του άρθρου 6 του ΚΕΔΕ προκύπτει ότι από την επομένη εργάσιμη ημέρα, από αυτήν κατά την οποία κατέστησαν ληξιπρόθεσμα -κατ’ άρθρο 5 του ΚΕΔΕ- τα χρέη προς το Δημόσιο αρχίζουν να επιβαρύνονται με προσαυξήσεις εκπροθέσμου καταβολής. 3. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, επί των τεθέντων ερωτημάτων το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (8’ Τμήμα) εγνωμοδότησε ομοφώνως ότι: α) Ο Αναστάσιος Φίλης, εις χείρας του οποίου επεβλήθη κατάσχεση ως τρίτου, καθίσταται οφειλέτης του Δημοσίου μόνον για το ποσό των 4.500.000 δραχμών οφειλόμενο -δυνάμει της υπ’ αριθμ.209/1998 διαταγής πληρωμής του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κορίνθου- στον καθ’ ου η κατάσχεση Κωνσταντίνο Σάκκουλη, όπως προκύπτει από την υπ’ αριθμ.25/2000 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κορίνθου, η οποία εδέχθη την από 24-4-2000 ανακοπή του Δημοσίου κατά της υπ’ αριθμ.306/24-3-2000 αρνητικής δηλώσεως του Αναστασίου Φίλη και έχει ήδη επικυρωθεί δια της υπ’ αριθμ.219/2003 αποφάσεως του Εφετείου Ναυπλίου. β) Η επιβληθείσα υπ’ αριθμ.5183/3/1-3-2004 δευτέρα κατάσχεση εις χείρας του Αναστασίου Φίλη είναι ανυπόστατη, ως στρεφομένη κατ’ ανυπάρκτου προσώπου, καθόσον κατά τον χρόνο της επιβολής της κατασχέσεως αυτής ο καθ’ ου η κατάσχεση Κωνσταντίνος Σάκκουλης είχε ήδη αποβιώσει, όπως προκύπτει από το υπ’ αριθμ.5938/25-4-2005 έγγραφο της Δ.Ο.Υ. Ναυπλίου και την ανωτέρω υπ’ αριθμ.219/2003 απόφαση του Εφετείου Ναυπλίου. Κατά συνέπεια η παράλειψη υποβολής δηλώσεως εκ μέρους του Αναστασίου Φίλη κατά της δευτέρας κατασχέσεως δεν επιφέρει τις συνέπειες του άρθρου 33 του ΚΕΔΕ. γ) Η Δ.Ο.Υ. Ναυπλίου οφείλει να προβεί σε βεβαίωση του ποσού για το οποίο ευθύνεται ο τρίτος Αναστάσιος Φίλης, διότι εν προκειμένω δεν εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 25 παρ.6 του ν.1882/1990, η οποία δεν προσιδιάζει στην διαμορφουμένη τριγωνική σχέση επί κατασχέσεως απαιτήσεως εις χείρας τρίτου. δ) Χρόνος ενάρξεως των προσαυξήσεων εκπροθέσμου καταβολής είναι η επομένη εργάσιμη ημέρα, από αυτήν κατά την οποία θα καταστούν ληξιπρόθεσμες - κατ’ άρθρο 5 του ΚΕΔΕ - οι απαιτήσεις του Δημοσίου, παρέλκει δε η εξέταση των υπολοίπων υποθετικών ερωτημάτων.
Εθεωρήθη Αθήνα, 8-2-2006
Ο Πρόεδρος του Τμήματος Ο εισηγητής Χρήστος Τσεκούρας Ευθύμιος Τσάκας Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ. Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.